ඉලෙක්ට්‍රොනික තාක්ෂණය මූලික හැදින්වීම (ඉලෙක්ට්‍රොනික පරිපථ)

ඉලෙක්ට්‍රොනික පරිපථ(electronic circuit)

අප පරිපථ නිර්මාණයේදී  විද්‍යුත් පරිපථය වල  ධාරාව ගැලීම පිලිබඳ අවබෝධයක් තිබිය යුතුයි.ඒ නිසාවෙන් අප පහත වියලීකෝෂයක් හා බල්බයක් යොදාගෙන එම අවස්ථාවන් නිරෑපනය කර තියනව.

ප්‍රාථමික පරිපථ (basic circuit)

ඔබට මෙමෙ රෑපයෙන් සරල පරිපථ සටහනක් දැක ගන්න පුලුවන් . පරිපථයක ගලන ධාරාව වැය කරමින් කාර්‍යක් සිදු කරයිනම් එම උපාංගය හෝ උපාංග සමූහය පරිපථයේ භාරය(Load) නමින් හදුන්වයි.මෙම පරිපථයේ භාරය(Load) ලෙස අපට බල්බය හැදින්විය හැකියි.

ශ්‍රේණිගත පරිපථ (series circuit)

මෙම ක්‍රමයේ එක් දුරැවලතාවක්නම් එක් ස්තානයකින් බිඳවැටීමකදී මුලු පරිපථයම අක්ක්‍රිය වීමයි.එයට හේතුව නම් ධාරාව ගැලීමට එක් මාර්ගයක් පමනක් තිබීමයි.
 මෙයට හොදම උදාහරණයක් නම් අප නිවෙස් අලංකරණය සඳහා යොදන විදුලි බල්බ් වැල් ය.

සමාන්තරගත  පරිපථ (parallel  circuit)

මේ අකාරයට උපාංග එකක් හෝ කිහිප ගනනක් සමාන්තරව යෙදිය හැක.මෙහි ධාරාව ගැලීමට මාර්ග කිහිපයක්ම ඇත.
මෙයට උදාහරණයක් ලෙස ගුවන්විදුලි යන්ත්‍රයක power supply  එක හැදින්විය හැක.

සමාන්තරගත හා ශ්‍රේණිගත පරිපථ (parallel & series  circuit)

මෙය  ඉහත සඳහන් ක්‍රම දෙකෙහිම එකතුවක් ලෙස පෙන්වාදිය හැකිය.

මෙයට උදාහරණයක් ලෙස ජව සැපයුම් ඒකකයක් ලබාගත  හැක.

පරිපථ රෑපසටහන්  (circuit diagrams)

පරිපථ රෑපසටහන් නිර්මාණයට ප්‍රධාන වශයෙන් සංකේත යොදාගනි, ඒහෙයින් අප මුලින්ම සංකේත (Symbols) ගැන අද්ද්‍යනයක් ලබාගනිමු.

පහත රෑපයෙන් සංකේත සුලු ප්‍රමණයක් උදාහරණයක් ලෙස දක්වා ඇත.

මෙම රෑපයෙන් උපංගයත් එහි සංකේතයත්, එම සංකේත යොදා පරිපථයක් නිර්මාණය කරන අකාරයත් පෙන්වා දී ඇත.

පරිපථයකටධාරාව හා විභවය ලබා දීම.

අප පරිපථ නිර්මාණයේදී එයට ලබාදිය යුතු ධාරාව හා විභව ශක්ති  ප්‍රමාණයන්  අප විසින් සොයාගත  යුතුයි, එසේනම් අප ශක්ති ප්‍රමාණයන් ගනය සොයන්නේ කෙසේදැයි බලමු. මේ සදහා අප  පහත නියම කිහිපයක් පිලිබඳ අවබෝධයක් ලබාගමු.

කර්චෝෆ්ගේ විභව නියමය (Kirchhoff's Voltage Law)

සංකීර්ණ පරිපථ වල විසඳුම් ලබාගැනීම සඳහා කර්චෝෆ්ගේ මෙම නියමය යොදාගනී.

එය මෙසේ අර්ථ දැක්විය හැක.

සංවaත පරිපථයක විද්‍යුත් ගාමක බලවල  එකතුව විභව බැස්මේ එකතුවට සමාන වේ.

කර්චෝෆ්ගේ ධාරා නියමය (Kirchhoff's Current Law)

එය මෙසේ අර්ථ දැක්විය හැක.
පරිපථයක සන්ධියකට ඇතුලුවන ධාරාවල ඓක්‍යය එම සන්ධියෙන් පිටවන ධාරාවල ඓක්‍යය සමානවේ.

තෙවනින්ගේ නියමය (Thevenin Theorem)

තෙවනින්ගේ නියමය භවිතයෙන් ප්‍රභව හා උපාංග වැඩි ගනනක් සහිත පරිපථයක් එක් විභව ශක්ති ප්‍රභවයක් සමඟ ශ්‍රේණිගතව සම්බන්ද එක් ප්‍රතිරෝධයක් මගින් නිරෑපනය කිරීමට පුලුවන.

යම් පරිපථයකට සමාන තෙවනින් පරිපථය (Equivalent Thevenin,s circuit) ලබා ගැනීම සඳහා විභවය ලුහුවත්ව(Short Circuited) සහ භාරය (Load) ඉවත් කර ඇතැයි උපකල්පනය කරනු ලැබේ.






උදාහරණ
මෙහි තනි ප්‍රභවයක් ඇති පරිපථය තෙවනින් පරිපථය.

තෙවනින් වෝල්ටීයතාව (VTH)සෙවීම 

භරය (Load Resister) ඉවත්කර එය  අතර විභව අන්තරය (එනම් R1 හරහා විභව බැස්ම ) ගනනය කරන්න.

(Vth = load resistor)

තෙවනින් ප්‍රතිරෝධය(RTH)සෙවීම.

මේ  සඳහා ප්‍රභවය ලුහුවත් කර (Shout Circuit) භාරය ඉවත් කරන්න a හා භ් අග්‍ර අතර ප්‍රතිරෝධය මගින් Rth දෙනු ලැබේ.(Rth = A හා B අතට කොටස)

දැන් භාරය හරහා විභව බැස්ම VL පහත පරිදි ගණනය කල හැක.

ජවය හා එහි මිනුම්(power and its measurements)

ඔබ සකසන පරිපථ දුටු කෙනෙකු ඔබෙන් ඇසුවොත් පරිපථයේ ලබාදිය යුතු  ජවය කොපමණද? කියා, ඔබ දැන සිටිය යුතුයි එය ගනණය කරන අකාරය. එසේනම් අප බලමු එය ගණනය කරන ආකාරය.

කර්‍ය කිරීමේ සීග්‍රතාවය ජවය වේ. කාර්‍යක් සිදුකරන විට තාප ශක්තිය, චාලක ශක්තිය , අලෝක ශක්තිය උත්පාදනය වේ.

විභව ශක්ති ප්‍රබවයන්(V) මගින්ද ප්‍රතිරෝධය(R)  හරහා ධාරාව(I ) ගැලීමට සැලසීමේදී කාර්‍ය උත්පාදනය වේ.මෙය කිරීමේ සීග්‍රතාවය  ජවයනම් වන අතර එය පහත පරිදි ගණනය කර හැක.

P = I * V

ධාරාවහා ප්‍රතිරෝධය දන්නා විට හා වෝල්ටීයතාව නොදන්නා විට V = IR අදේශයෙන් V සොයාගෙන පහත පරිදි ජවය සෙවිය හැක.

එලෙසම I නොදන්නා විට පහත පරිදි සෙවිය හැක.

ජවය වොට් (W)  මගින් මනිනු ලැබේ. වොල්ට්(V) හා ඇම්පියර් (A) ගුන කිරීමෙන් ශක්තිය වොට්(W) වලින් ලැබේ.

ජව සංක්‍රමණය(power transfer)

එක් පරිපථයක හෝ පරිපථ පද්ධතියක සිට වෙනත් ස්ථානයකට ජවය සංක්‍රමණය වීමේදී උපරිම උපරිම ජව සංක්‍රමණ වීමේදී උපරිම ජවය සංක්‍රමණය වීමටනම් Source Circuit හි Out put ප්‍රතිරෝධය Load Circuits input ප්‍රතිරෝධයට සමාන විය යුතුය. එනම් R1 = R3 විය යුතුය.